Από τον «Τζακ και τη Φασολιά» στον «Τζακ τον Αντεροβγάλτη»

“Jack’s Climb” by Chris Canga

Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα

Fee-fi-fo-fum,
I smell the blood of an Englishman,
Be he alive, or be he dead
I'll grind his bones to make my bread

Jack and the Beanstalk

(Σε ελεύθερη μετάφραση:
Μυρίζω το αίμα Εγγλέζου
Να είναι ζωντανός ή νεκρός
Θα αλέσω τα οστά του για να φτιάξω το ψωμί μου

Από την λαϊκή αγγλική ιστορία: Ο Τζακ και η Φασολιά)


Από τις 31 Αυγούστου 1888 ως τις 9 Νοεμβρίου του ίδιου έτους, πέντε πόρνες βρέθηκαν δολοφονημένες στo Whitechapel, μια από τις πιο κακόφημες περιοχές στο East End του Λονδίνου. Παρά τις επίμονες έρευνες που διεξήχθησαν από τη Σκότλαντ Γιαρντ (Scotland Yard), δηλαδή την Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου, ο δολοφόνος δεν βρέθηκε ποτέ, ενώ πολύ σύντομα άρχισε να αποκτά διάφορα παρατσούκλια.


Αρχικά τον αποκάλεσαν «The Leather Apron» (Δερμάτινη ποδιά), αργότερα «The Whitechapel Murderer» (Ο δολοφόνος του Γουάιτ Τσάπελ), αλλά τελικά έμελλε να μείνει στην Ιστορίας ως «Jack the Ripper», Τζακ ο Αντεροβγάλτης και να αποκτήσει τον τίτλο του πιο παράξενου, αινιγματικού και σίγουρα του πιο αναγνωρίσιμου κατά συρροή δολοφόνου όλων των εποχών.

The Whitechapel Murderer(Jack The Ripper) by Xtygian.deviantart.com on @DeviantArt

Ο τελετουργικός τρόπος με τον οποίο κατακρεουργούσε τα θύματά του καλλιέργησε μια παροξυσμική ατμόσφαιρα τρόμου, παραφιλολογίας και φημολογίας, με αποτέλεσμα η ιστορία του Τζακ του Αντεροβγάλτη να γίνει στην κυριολεξία ένας ζωντανός θρύλος. 

Jack the Ripper by TactusVamp on DeviantArt

Επειδή η ταυτότητα του δολοφόνου δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ, η ιστορία των γεγονότων έχει λάβει και ένα χαρακτήρα αστικού μύθου με μια μίξη ιστορικών αλλά και φανταστικών στοιχείων. Στα χρόνια που ακολούθησαν αστυνομικοί, συγγραφείς, ιστορικοί ερευνητές και ερασιτέχνες ερευνητές έχουν προτείνει διάφορες θεωρίες σχετικά με την ταυτότητα του (στο πρόσωπό του αποδόθηκαν διάφορες ταυτότητες ατόμων της βικτωριανής Αγγλίας), μετατρέποντάς τον σ΄ έναν από τους πιο «αγαπημένους δολοφόνους» της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου.

Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε πως το όνομα Jack (Tζακ) άρχισε να χρησιμοποιείται από την ημέρα που κάποιος έστειλε ένα γράμμα στο Κεντρικό Γραφείο Ειδήσεων του Λονδίνου, ισχυριζόμενος πως είναι ο δολοφόνος με αυτό το όνομα. Ενόσω διαπράττονταν οι φόνοι, η αστυνομία και οι εφημερίδες δέχτηκαν χιλιάδες γράμματα που αφορούσαν στην υπόθεση. Κάποια από αυτά ήταν από άτομα των οποίων η πρόθεση ήταν απλά να βοηθήσουν, όμως στην μεγάλη τους πλειοψηφία τα περισσότερα γράμματα θεωρήθηκαν άχρηστα και αγνοήθηκαν.


Το γράμμα γνωστό ως «αγαπητό αφεντικό» (Dear boss), το οποίο γράφτηκε στις 25 Σεπτεμβρίου του 1888, ταχυδρομήθηκε και παρελήφθη στις 27 του μηνός από το Κεντρικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ενώ προωθήθηκε στην Σκότλαντ Γιάρντ στις 29 και υπογεγραμμένο με το προσωνύμιο «Τζακ ο Αντεροβγάλτης», αμέσως τράβηξε την προσοχή των Αρχών. Η Αστυνομία δημοσίευσε το γράμμα την πρώτη του Οκτώβρη σε περίπτωση που κάποιος αναγνώριζε τον γραφικό χαρακτήρα, αλλά η προσπάθεια δεν απέδωσε. Ακολούθησε μια καρτ-ποστάλ με τίτλο «Ο σκανδαλιάρης Τζακ» (Saucy Jack) ταχυδρομημένη την 1η Οκτώβρη του 1888 προς το Κεντρικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η οποία είχε γραφικό χαρακτήρα παρόμοιο με το προηγούμενο γράμμα. Έκτοτε το ψευδώνυμο Τζακ παρέμεινε να χαρακτηρίζει τον άγνωστο δολοφόνο που σκότωνε πόρνες. Η πραγματική του ταυτότητα δεν αποκαλύφθηκε ποτέ. Κάποιοι θεωρούν ότι το πραγματικό πρόσωπο του δολοφόνου αποσιωπήθηκε επειδή ήταν ο πρίγκιπας Άλμπερτ Βίκτορ, αποκαλούμενος Eddy- δεύτερος στη διαδοχή στον Βρετανικό θρόνο και εγγονός της βασίλισσας Βικτωρίας. Ο πρίγκιπας Άλμπερτ δεν ήταν καθόλου δημοφιλής στους Λονδρέζους, έπασχε από σύφιλη και επιληψία, τον θεωρούσαν αμφίφυλο, ενώ φήμες λένε πως μια πόρνη, με την οποία είχε σχέσεις, έφερε στον κόσμο το παιδί τους. Ο πρίγκιπας υπήρξε ένας από τους υπόπτους για τις δολοφονίες στο Whitechapel.

Τον Σεπτέμβριο του 2014, o συγγραφέας Ράσελ Έντουαρτς ανακοίνωσε ότι ανακάλυψε την ταυτότητα με βάση το DNA. Βρήκε προς πώληση ένα ματωμένο σάλι από την Κάθριν Ήντοους το οποίο μετά από ταυτοποίηση DNA αντιστοιχήθηκε με τον 23χρονο Πολωνό μετανάστη Άαρον Κοσμίνσκι που εργάζονταν ως κουρέας στο Λονδίνο της εποχής.

Ο Πολωνός πέθανε στο Leavesden Asylum από γάγγραινα, σε ηλικία 53 ετών, το 1919. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές έπασχε από ψυχολογικές διαταραχές από το 1885.

Παρόλα αυτά, αρκετοί αμφιβάλλουν μ' αυτή τη θεωρία, καθώς ο Κοσμίνσκι δεν είχε ιατρικές γνώσεις και εκτός αυτού λόγω του ότι τα θύματα ήταν εκδιδόμενες, είναι λογικό να υπήρξαν ίχνη σπέρματος στη συγκεκριμένη εσάρπα. Εξάλλου, ο Κοσμίνσκι μπαινόβγαινε σε άσυλα και άκουγε φωνές. Ήταν αδύνατον να κάνει τέτοιους φόνους και να μην «σπάσει» στην ανάκριση.

Ο νομικός Τζον Μόρις στο βιβλίο του με τίτλο: «Το χέρι μιας γυναίκας» υποστηρίζει ότι πίσω από τον Τζακ τον Αντεροβγάλτη κρύβεται η Ουαλή Λίζλι Ουίλιαμς, σύζυγος του βασιλικού γιατρού Σερ Τζον Ουίλιαμς, ο οποίος μάλιστα ήταν ο πρώτος ύποπτος για τις δολοφονίες. Ο Μόρις πιστεύει ότι αν προσέξει κανείς τα στοιχεία των υποθέσεων θα καταλήξει εύκολα στο συμπέρασμα ότι ο δράστης ήταν γυναίκα. Κανένα από τα θύματα δεν είχε κακοποιηθεί σεξουαλικά ενώ τα προσωπικά αντικείμενα ενός θύματος «είχαν αφαιρεθεί με καθαρά γυναικείο τρόπο», όπως είχε παρατηρήσει εφημερίδα της εποχής.Η Μέρι Τζέιν Κέλι, η μόνη από τα θύματα που δεν δολοφονήθηκε σε δημόσιο χώρο, ήταν άλλωστε για πολλά χρόνια η ερωμένη του συζύγου της (γι' αυτό άλλωστε είχε θεωρηθεί ύποπτος).«Η Λίζλι σκότωνε με οργή γιατί η ίδια δεν μπορούσε να κάνει παιδιά. Αφαιρούσε τις μήτρες γυναικών επειδή τις χρησιμοποιούσαν για να παρέχουν πληρωμένο σεξ, αντί να τεκνοποιήσουν», γράφει ο Μόρις χαρακτηριστικά.

Βρισκόμαστε σε μια εποχή φτώχειας όπου η πορνεία στις φτωχές συνοικίες του Λονδίνου ανθεί. Πιο συγκεκριμένα, στα μέσα του 19ου αιώνα η Αγγλία δέχτηκε μια μεγάλη συρροή μεταναστών -Ιρλανδών κατά κύριο λόγο- που είχε ως αποτέλεσμα τη αύξηση των πληθυσμών, τόσο της φτωχής επαρχίας όσο και των μεγάλων αστικών κέντρων. Σε αυτούς προστέθηκαν από το 1882 Εβραίοι πρόσφυγες που δραπέτευσαν από τα πογκρόμ της Τσαρικής Ρωσίας, με αποτέλεσμα τη διόγκωση του ήδη μεγάλου προβλήματος της ανεργίας και της στέγασης. Το πρόβλημα ήταν πιο έντονο στο Λονδίνο και ειδικότερα στην περιοχή του East End και της ενορίας του Whitechapel, όπου δημιουργήθηκε μια μεγάλη κοινωνική ομάδα πολύ χαμηλού οικονομικού επιπέδου. Τα οικονομικά προβλήματα οδήγησαν πολλές γυναίκες στην πορνεία. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε πώς τον Οκτώβριο του 1888 η Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου υπολόγιζε τον αριθμό των εκδιδόμενων γυναικών που κατοικούσαν στη περιοχή σε 1.200 και τον αριθμό των οίκων ανοχής σε 62. Σταθερά αυξανόμενες κοινωνικές εντάσεις συνόδευαν τα οικονομικά προβλήματα, ενώ μεταξύ 1886 και 1889 διαδηλώσεις από άνεργους και όσους αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα σίτισης αποτελούσαν καθημερινότητα για το Λονδίνο.

"Jack And The Beanstalk " by Benjamin Tabart - An Old English Fairy Tale 

Το ψευδώνυμο Τζακ που διαλέγει ο δολοφόνος για τον εαυτό του δεν είναι τυχαίο. Πρόκειται για τυπικό όνομα από την Κορνουάλη και την Αγγλία, το οποίο χρησιμοποιείται ως το όνομα του ήρωα που εμφανίζεται σε θρύλους, μύθους, παραμύθια, παιδικά τραγουδάκια και ιστορίες. Ο Τζακ είναι ένας νεαρός ενήλικας, λίγο τεμπέλης, λίγο κολπατζής, λίγο ανέμελος που εμπλέκεται σε περιπέτειες και τα καταφέρνει εις πέρας ξεγελώντας τους άλλους. 

Οι πιο γνωστές αγγλικές ιστορίες με ήρωα τον Τζακ είναι οι εξής: «Jack and the Beanstalk», «Jack Frost», «Jack the Giant Killer», «Little Jack Horner» και «This Is the House That Jack Built». Η πιο γνωστή απ΄αυτές, η οποία έχει μεταφραστεί και από τους αδερφούς Γκριμ είναι η Ιστορία του Τζακ και της Φασολιάς. Η ιστορία καταγράφηκε για πρώτη φορά το 1734 από τον Μπέντζαμιν Τάμπαρτ, αλλά είναι πολύ παλαιότερη. Αναλυτές πιστεύουν ότι έχει τις ρίζες της στις ιστορίες που σχετίζονται με τον μύθο του Βασιλιά Αρθούρο, τον μυθικό βασιλιά της Ουαλίας. Άλλοι πιστεύουν ότι είναι παλαιότερη και σχετίζεται με την κέλτικη παράδοση και κουλτούρα καθώς στο πρωτότυπο κείμενο του παραμυθιού ο Γίγαντας που ζει στη μαγική Φασολιά όταν επιστρέφει στο σπίτι του μυρίζει τον Τζακ και μονολογεί:

«Fee-fi-fo-fum,
I smell the blood of an Englishman,
Be he alive, or be he dead
I'll grind his bones to make my bread»
Το τετράστιχο «Fee-fi-fo-fum» το οποίο συναντάμε και στον Βασιλιά Ληρ του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (1605) προέρχεται από την αρχαία κέλτικη και σύμφωνα με τον Σκοτσέζο ποιητή Τσαρλς Μακκέι σημαίνει «φαγητό, καλό φαγητό, να ικανοποιήσω την πείνα μου»

Το Fee προέρχεται από την λέξη Fiadh (fee-a) που σημαίνει food, φαγητό.
Το Fi από την λέξη fiú που σημαίνει good to eat δηλαδή καλό για φάγωμα.
Το Fo από την λέξη fogh (fó) που σημαίνει sufficient, δηλαδή επαρκή, αρκετό, ικανοποιητικό και το Fum από την λέξη feum που σημαίνει hunger, δηλαδή πείνα.

Προφανώς ο δολοφόνος με το ψευδώνυμο Τζακ γνώριζε τις ιστορίες της λαϊκής αγγλικής παράδοσης για τον κολπατζή Τζακ που πάντοτε ξεγλιστρούσε από τους κινδύνους και γι΄αυτό επέλεξε το συγκεκριμένο όνομα. Το ίδιο κατάφερε να κάνει και αυτός. Ξέφυγε από τους αστυνομικούς της Μητροπολιτικής Αστυνομίας του Λονδίνου, τους ιδιωτικούς ντετέκτιβ και την ομάδα εθελοντών (ομάδα επαγρύπνησης ) των κατοίκων του Whitechapel που προσπαθούσαν να τον εντοπίσουν. Το πιθανότερο είναι ο Τζακ ο Αντεροβγάλτης να περιπλανιέται στον κόσμο όπως ο Τζακ* του Halloween μην μπορώντας η ψυχή του να βρει ηρεμία.

--------------------

Πηγές:
http://www.biography.com/people/jack-the-ripper-9351486
http://www.jack-the-ripper.org/
https://en.wikipedia.org/wiki/Jack_and_the_Beanstalk
https://en.wikipedia.org/wiki/Jack_the_Ripper
https://en.wikipedia.org/wiki/Jack_the_Ripper_suspects
http://www.authorama.com/english-fairy-tales-15.html


----------------------------




Σημείωση: *Το έθιμο της κολοκύθας του Halloween έχει ρίζες από έναν παλιό Ιρλανδικό μύθο, αυτόν του τσιγκούνη και πειραχτήρι Τζακ. Σύμφωνα λοιπόν με τον μύθο ο Τζακ είχε καλέσει τον διάβολο να πιούνε ένα ποτό μαζί. Όμως, ο Τζακ δεν ήθελε να πληρώσει για το ποτό του και έτσι έπεισε τον διάβολο να μεταμορφωθεί σε ένα νόμισμα ώστε να μπορέσουν να πληρώσουν για τα ποτά τους. Μεταμορφώθηκε λοιπόν ο διάβολος σε νόμισμα αλλά ο Τζακ αντί να πληρώσει τον έβαλε στην τσέπη του, δίπλα σε ένα σταυρό και έτσι ο διάβολος δεν μπορούσε να πάρει την κανονική του μορφή. Ύστερα από πολλά παρακάλια όμως, ο Τζακ αποφάσισε να τον ελευθερώσει αρκεί να του έδινε την υπόσχεση ότι ο διάβολος δεν επρόκειτο να τον ενοχλήσει για ένα χρόνο και ούτε θα διεκδικούσε την ψυχή του όταν πέθαινε.

Πέρασαν αρκετά χρόνια και ο Τζακ πέθανε. Πήγε στον παράδεισο όμως ο Θεός δεν τον δέχτηκε καθώς ο Τζακ ήταν έναν άνθρωπος μίζερος και κακός. Έτσι τον έστειλε στην κόλαση. Όμως ούτε ο διάβολος τον ήθελε και του θύμισε την υπόσχεση που του είχε δώσει παλιότερα. Είπε λοιπόν στον Τζακ να φύγει. Όμως ο Τζακ τον ρωτάει: «Πως θα φύγω; Έξω έχει σκοτεινιά». Και ο διάολος πήρε ένα αναμμένο κάρβουνο και του το έδωσε να πορευθεί μέσα στην νύχτα. Ο Τζακ τότε έβγαλε ένα ραπάνι (που πάντα κουβαλούσε μαζί του καθώς ένα από τα πιο αγαπημένα του φαγητά), το χάραξε και έβαλε μέσα το κάρβουνο. Από τότε περιπλανιέται στον κόσμο μην μπορώντας να βρει κάποιο μέρος να αναπαύσει την ψυχή του.


----------------------------------------

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο τεύχος 17 της Περιοδικής Έκδοσης Γνώσης Nimbus.

Περισσότερα για τον αρχέτυπο ήρωα Τζακ και τα αγγλοσαξονικά παραμύθια στο βιβλίο Ο βιασμός της Κοκκινοσκουφίτσας - Η σκοτεινή όψη των παραμυθιών που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Άλλωστε.




----------------------------------
Ιδιοκτησία πνευματικών δικαιωμάτων του Seanchai- Bards- Mythoplastis - © 2017.