Η αγία Βαλπουργία και οι νύχτες των μαγισσών

Οι παγανιστικές δοξασίες του ερχομού της Άνοιξης



Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα

Την παραμονή της Πρωτομαγιάς η λαϊκή παράδοση θέλει τους ερωτευμένους να αναζητούν το μαγιόξυλο που θα κάνει τον έρωτά τους να έχει διάρκεια. Όμως υπάρχει κι άλλη μια παράδοση, η οποία έρχεται από την Βόρεια Ευρώπη και τις Σκανδιναβικές χώρες. Είναι η νύχτα που οι μάγισσες βγαίνουν να γιορτάσουν τον ερχομό της Άνοιξης. Είναι η Βαλπούργια νύχτα, όπως ονομάζεται, καθώς όλα συμβαίνει την παραμονή του εορτασμού της Αγίας Βαλπούργης.

Την 1η Μαϊου, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία εορτάζει τη γιορτή της Αγίας Βαλπουργίας. Η Αγία Βαλπουργία ή Βαλπούργη (710 - 779 ή 780) υπήρξε Γερμανίδα μοναχή, η οποία γεννήθηκε στο Ντέβον της Αγγλίας. Λέγεται ότι ήταν κόρη του βασιλιά Ριχάρδου του Ουέσσεξ και ανιψιά του Αγίου Βονιφατίου, ο οποίος ήταν αδερφός της μητέρας της. Ο Άγιος Βονιφάτιος ( 675 – 754) ήταν Αγγλοσάξονας ιεραπόστολος, ηγετική προσωπικότητα της αγγλοσαξονικής αποστολής στα γερμανικά τμήματα της Φραγκικής Αυτοκρατορίας κατά τον 8ο αιώνα. Εγκαθίδρυσε τις πρώτες οργανωμένες χριστιανικές κοινότητες σε πολλά μέρη της Γερμανίας. Για το λόγο αυτό, είναι ο άγιος προστάτης της Γερμανίας και αποκαλείται «Απόστολος των Γερμανών».

Η Βαλπούργη και οι δύο αδελφοί της πήγαν στη Γερμανία για να βοηθήσουν τον Βονιφάτιο στον εκχριστιανισμό των γερμανικών φύλων. Λέγεται ότι ήταν οι θεραπευτικές της ικανότητες ανακούφιζαν τους πιστούς, γι΄αυτό και ήταν ιδιαίτερα αγαπητή. Πέθανε το 779 ή 780 και τάφηκε στο μοναστήρι που υπηρετούσε στην Βαυαρία. Μετά το θάνατό της η φήμη της μεγάλωσε και έγινε ιδαίτερα δημοφιλής. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ανακηρυχθεί αγία από τον Πάπα Ανδριανό τον Β΄ και να μεταφερθεί η σωρός της στην έδρα της Ρωμαιοκαθολικής Επισκοπής στο Άιχστετ. Καθώς η μεταφορά έγινε την 1η Μαΐου, η μνήμη της καθορίστηκε να τιμάται εκείνη την ημέρα, ενδεχομένως ως μια προσπάθεια της Καθολικής Εκκλησίας να ξεχαστούν τα παγανιστικά έθιμα για τον ερχομό της Άνοιξης.

Επρόκειτο για προ-χριστιανικά εορταστικά έθιμα που σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση συνέβαιναν την παραμονή της Πρωτομαγιάς. Η γερμανική Walpurgisnacht (στα αγγλικά Walpurgis Night), βαλπούργια νύχτα στα ελληνικά, περιγράφει τις τελετές μαγισσών οι οποίες μαζεύονταν το βράδυ στα βουνά μαζί με τους δαίμονες και τις θεότητες της φύσης για να γιορτάσουν τον ερχομό της Άνοιξη. Μια τέτοια νύχτα περιγράφει και ο Γκαίτε στο έργο του «Φάουστ». Πιο συγκεκριμένα, στη σελίδα 203 με τίτλο «Η ΒΑΛΠΟΥΡΓΙΑ ΝΥΞ» ο Φάουστ βρίσκεται στα όρη του Harz, γνωστά ως τον φυσικό χώρο των γερμανικών παραμυθιών. Αν και οι αδελφοί Γκριμ συνέλεξαν τις ιστορίες τους από διάφορα μέρη της Γερμανίας, τα βουνά Harz θεωρούνται ως η πιο σημαντική πηγή της γερμανικής λαογραφίας, ως τα μέρη όπου εκτυλίσσονται τα περισσότερα παραμύθια, οι μύθοι και οι θρύλοι.

Στο ψηλότερο βουνό του Harz, το Brocken, λαμβάνει χώρα η πλέον διάσημη σκηνή του έργου του Γκαίτε. Ο Μεφιστοφελής (όπως ονομάζεται ο διάβολος στο έργο του Γκαίτε) παίρνει τον Φάουστ επάνω στο Brocken τη συγκεκριμένη νύχτα με σκοπό να τον δελεάσει. Εκεί όπου ο Δόκτωρ Ιωάννης Φάουστ γίνεται μάρτυρας μιας άγριας νύχτας διασκέδασης ανάμεσα στις μάγισσες και άλλα πλάσματα της γερμανικής λαογραφίας

Σύμφωνα με τον τοπικό μύθο, οι μάγισσες συγκεντρώνονται κάθε χρόνο στις 30 Απριλίου (σε κάποιες περιπτώσεις και το βράδυ της Πρωτομαγιάς) πάνω από το Brocken για μια γερμανική έκδοση του Halloween.

Walpurgis Night Traditions and Celebrations | Pagan Calendar

Το έθιμο δεν ήταν μόνο γερμανικό αλλά εορταζόταν και σε άλλες περιοχές της προ-χριστιανικής Ευρώπης. Συνεχίστηκε μάλιστα και μετά τα χρόνια του Μεσαίωνα, παρά τις απαγορεύσεις της Καθολικής Εκκλησίας και το κυνήγι των μαγισσών που είχε ως στόχο να εξαφανίσει κάθε παγανιστικό στοιχείο της αρχαίας θρησκείας. Συμβολίζει το τέλος του χειμώνα και συνδέεται με τον ερχομό της Άνοιξης η οποία υποδηλώνεται με την καύση.

Στην αρχαία Γερμανία, οι αγρότες πίστευαν ότι εκείνη τη στιγμή οι θεότητες της άνοιξης (θεοί και θεές της γονιμότητας) εξαπλώνονταν στη φύση για να τελειώσουν ό,τι έχει απομείνει από το Χειμώνα.

Painting Goethe’s Faust: 6 Walpurgis Night – The Eclectic Light Company

Ο Μπραμ Στόκερ (1847-1912), Ιρλανδός συγγραφέας, διάσημος για το έργο του «Δράκουλας» στη συλλογή διηγημάτων του «Dracula's Guest»(1914) που στα ελληνικά κυκλοφορεί με τον τίτλο «Ο καλεσμένος του Δράκουλα» και υπότιτλο «Βαλπούργεια νύχτα», και αποτελεί προοίμιο του διάσημου έργου του, μας παρουσιάζει τον ήρωά του, το όνομα του δεν αναφέρεται αλλά διαθέτειτα τα χαρακτηριστικά του Τζόναθαν Χάρκερ, να διασχίζει τη Γερμανία για να πάει να συναντήσει στην Τρανσυλβανία τον κόμη Δράκουλα, ενώ ταυτόχρονα μυείται στο «μακάβριο ξεφάντωμα» της γερμανικής λογοτεχνικής παράδοσης. 

Η παράδοση της σημασίας της συγκεκριμένης νύχτας πέρασε και στη σύγχρονη εποχή καθώς στη σειρά βιβλίων «Χάρι Πότερ» η Ρόουλινγκ αναφέρει πως οι Θανατοφάγοι ( Death Eaters), η ομάδα μάγων που είναι πιστή στον Λόρδο σκοτεινό μάγο Λόρδο Βόλντεμορτ, ονομάζονταν κάποτε Ιππότες της Βαλπούργης (Knights of Walpurgis).








Στις μέρες μας πλέον ο συγκεκριμένος εορτασμός συνεχίζεται σε διάφορες χώρες της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης. Στην Τσεχία η εορτή ονομάζεται «Pálení čarodějnic» που σημαίνει καύση των μαγισσών. Οι Τσέχοι ανάβουν μεγάλες φωτιές έως 8 μέτρα για να κάψουν τη μάγισσα ή την Baba Yaga.

Η γιορτή, επίσης, συνδέεται με τη σλαβική θεά Marzanna, η οποία αντιπροσωπεύει το Χειμώνα και το θάνατο και το κάψιμο της φέρνει την Άνοιξη. Η παράδοση θέλει τις νεαρές γυναίκες να δίνουν ένα φιλί μετά τα μεσάνυχτα κάτω από μια κερασιά ώστε ολόκληρο το έτος να παραμένουν νέες, φρέσκες και ερωτευμένες. Η κερασιά συμβολίζει το θάνατο αλλά και την αναγέννηση.

Luis Ricardo Falero: Der Aufbruch der Hexen (Departure of witches on their way to the Sabbath) 1878

Στην Εσθονία, το βράδυ της 30ης Απριλίου εορτάζεται η εορτή της άφιξης της Άνοιξης που ονομάζεται «Volbriöö», όπου όλοι ντύνονται μάγισσες και θεότητες της φύσης βγαίνουν στους δρόμους μέχρι το πρωί. Στη Φινλανδία, η εορτή ονομάζεται «Vappu» ή «Vappen» και είναι μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της χώρας. Στη Σουηδία, ονομάζεται «Valborg» και εορτάζεται με υπαίθρια πανηγύρια και χορούς που συμβολίζουν τον ερχομό της Άνοιξης.

Η κερασιά συμβολίζει το θάνατο και την αναγέννηση

...Copyright (C) http://back-to-nature.gr . Read more at http://back-to-nature.gr/2013/01/blog-post_5498.html