Μαλλιά κουβάρια: Η ιστορία της Ραπουνζέλ και η Δανάη της ελληνικής μυθολογίας

Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα


Φαντάζομαι πως όλοι - άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο- γνωρίζετε την αμερικανική ταινία κινουμένων σχεδίων, παραγωγής 2010, της Walt Disney Animation Studios, Μαλλιά Κουβάρια (αγγλικά: Tangled).

  


Η ταινία έχει σαν βάση το κλασικό γερμανικό παραμύθι Ραπουνζέλ των αδελφών Γκριμ. Μάλιστα ο αρχικός της τίτλος ήταν Ραπουνζέλ, αλλά οι άνθρωποι της Disney αποφάσισαν να τον αλλάξουν, όπως φυσικά άλλαξαν και το κλασσικό παραμύθι. Ο λόγος ήταν πως η προηγούμενη ταινία κινουμένων σχεδίων της Disney με τον τίτλο Η Πριγκίπισσα και ο Βάτραχος (παραγωγής 2009 και βασισμένη στο ομώνυμο παραμύθι), παρά την επιτυχία που γνώρισε διεθνώς με έσοδα που πλησιάζουν τα 270 εκατομμύρια δολάρια, δεν έφτασε τις προσδοκίες της εταιρείας.

Η εταιρεία λοιπόν κατέληξε στην απόφαση πως οι ταινίες που δίνουν έμφαση στις πριγκίπισσες αποθαρρύνουν νεαρά αγόρια να τις δουν. Με στόχο να εμπορευθεί σωστά τη νέα ταινία και για τα δύο φύλα, η Disney μετέτρεψε το όνομα της  από Ραπουνζέλ σε Tangled (Μαλλιά Κουβάρια), δίνοντας παράλληλα περισσότερη έμφαση στον Φλιν Ράιντερ, τον κυριότερο ανδρικό ρόλο. Για το λόγο αυτο φυσικά άλλαξε και την υπόθεση του παραμυθιού της Ραπουνζέλ.

Το γνωστό γερμανικό παραμύθι των αδερφών Γκριμ, το οποίο δημοσιεύτηκε στην έκδοση του 1812, αποτελεί προσαρμογή του παραμυθιού Rapunzel του Φρίντριχ Σουλτς, που δημοσιεύτηκε το 1790. Η έκδοση του Σουλτς βασίζεται στην ιστορία Persinette της Σαρλότ-Ροζ ντε Κομόν ντε λα Φορς η οποία αρχικά εκδόθηκε το 1698 και ήταν επηρεασμένη από μια παλιά ιταλική ιστορία, αυτή της Petrosinella του Τζιαμπατίστα Μπαζίλ, που δημοσιεύτηκε το 1634.

Επίσης, η συγκεκριμένη ιστορία έχει πολλές ομοιότητες με την ιστορία της Αγίας Βαρβάρας, που λεγόταν ότι ήταν κλειδωμένη σε έναν πύργο από τον πατέρα της αλλά και με τη Δανάη, τη μοναχοκόρη του βασιλιά Ακρισίου και της Ευρυδίκης, που κλειδώθηκε σε έναν χάλκινο πύργο. Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία, η Δανάη ήταν μητέρα του ημίθεου ήρωα Περσέα.

Λαογράφοι και ερευνητές εκτιμούν πως το παραμύθι της Ραπουνζέλ είναι ουσιαστικά κατάλοιπο της σύνδεσης πρωτο-Χριστιανικών Ευρωπαϊκών (ή πρωτο-Ινδο-Ευρωπαϊκών) μύθων για την θεότητα του ήλιου και της αυγής, όπου η θεότητα του φωτός είναι παγιδευμένη και τελικά, μετά από δοκιμασίες, ελευθερώνεται.

Η φυλακισμένη Δανάη Πίνακας του Γιαν Μαμπούζε (1527), Παλαιά Πινακοθήκη Μονάχου

Η ιστορία της Δανάης

Σύμφωνα με την ιστορία, ο βασιλιάς Ακρίσιος είχε λάβει ένα χρησμό, που έλεγε πως θα τον σκότωνε ο εγγονός του. Γι' αυτό, αποφάσισε να κλειδώσει τη Δανάη μαζί με τη τροφό της σε μια υπόγεια φυλακή που οι τοίχοι της είχαν επενδυθεί με μεταλλικές πλάκες. Τη Δανάη, όμως, ερωτεύθηκε ο Δίας. Ο θεός του Ολύμπου μεταμορφώθηκε σε χρυσή βροχή και εισχώρησε, από μία χαραμάδα, στη φυλακή της. Από την ένωση τους γεννήθηκε ο Περσέας.

Ο Ακρίσιος, όταν κάποτε άκουσε το κλάμα του παιδιού και έμαθε για τη γέννηση του εγγονού του, σκότωσε τη τροφό και αποφάσισε να κλειδώσει  τη Δανάη και το μικρό Περσέα σε ένα μπαούλο και να τους ρίξει στη θάλασσα. Το μπαούλο ξεβράστηκε στη Σέριφο, όπου  το μάζεψε ο ψαράς Δίκτυς και το μετέφερε στον αδελφό του, το βασιλιά Πολυδέκτη, σώζοντας τη ζωή της Δανάης και του γιου της.

Κατά τον Φερεκύδη, ο Πολυδέκτης τους περιποιούνταν σα να ήταν συγγενείς του. Με το πέρασμα του χρόνου ο Πολυδέκτης αγάπησε την Δανάη, χωρίς να λαμβάνει όμως ανταπόκριση. Θεωρώντας τον Περσέα εμπόδιο για την ένωση του με τη μητέρα του, αποφάσισε να τον ξεφορτωθεί. Του ανέθεσε το φόνο της  Γοργόνας, Μέδουσας, προκειμένου να τον απομακρύνει από το παλάτι και εκτιμώντας πως ο Περσέας σίγουρα θα σκοτωνόταν.

Ο Περσέας όμως, λαμβάνοντας βοήθεια από τους θεούς, γύρισε θριαμβευτής, αποκεφαλίζοντας τη Μέδουσα και παίρνοντας το κεφάλι της μαζί του μέσα σ' ένα σάκο. Ωστόσο, βρήκε τη μητέρα του ικέτιδα σε ναό, μαζί με τον Δίκτυ, καταδιωκόμενους από τον Πολυδέκτη. Τότε, έστρεψε το κεφάλι της Μέδουσας προς τον Πολυδέκτη, μετατρέποντάς τον σε πέτρα. Κατέστησε τον Δίκτυ βασιλιά της Σερίφου και επανάφερε τη Δανάη στην πατρίδα τους, το Άργος.

Περισσότερες λεπτομέρειες για την ιστορία της Ραπουνζέλ, η οποία είναι άκρως σκοτεινή και ακατάλληλη για παιδιά μπορείτε να διαβάσετε στο κεφάλαιο Ραπουνζέλ  (σελίδα 131 του βιβλίου «Ο βιασμός της Κοκκινοσκουφίτσας»)