«Κάποτε ήταν ένας μύθος ο οποίος είχε πατέρα του τον θρύλο, δηλαδή έγινε στην πραγματικότητα αλλά πριν από πάρα πολλά χρόνια. Τόσα πολλά που οι ανθρώπινες κοινωνίες τον μπέρδεψαν με άλλους θρύλους και του έδωσαν στοιχεία και από άλλους μύθους. Καθώς, όμως, τα χρόνια περνούσαν ο μύθος έγινε ιστορία, μια ιστορία που την γνώριζε μόνο η γιαγιά και τα σκοτεινά βράδια του χειμώνα, δίπλα στο αναμμένο τζάκι, την έλεγε στα παιδιά. Τα μικρότερα είχαν αναρωτηθεί πολλές φορές για την ιστορία της γιαγιάς. Την ρωτούσαν και εκείνη τους απαντούσε πώς ήταν παραμύθι».
{ Από τον επίλογο του βιβλίου «Ο Βιασμός της Κοκκινοσκουφίτσας» }
Έκανε πολύ κρύο εκείνο το βράδυ.
Νύχτωνε πλέον νωρίς και οι χωρικοί φοβόταν το πυκνό σκοτάδι που άπλωνε το πέπλο του γύρω από το χωριό και δεν κυκλοφορούσαν. Ήταν και οι ιστορίες που έλεγαν οι γηραιότεροι κάθε βράδυ γύρω από τη φωτιά. Ιστορίες που τρόμαζαν ακόμη και τους πιο τολμηρούς.
Ιστορίες για πλάσματα που περίμεναν στα σταυροδρόμια για να αρπάξουν τους περαστικούς.
Ιστορίες για τις μεγάλες εκείνες νύχτες του χειμώνα. Ιστορίες γεμάτες από κάθε λογής αερικά, νάνους, ξωτικά, νεράιδες, μάγους και μάγισσες από άλλες εποχές.
Και όλες αυτές τις ιστορίες τις ονόμαζαν παραμύθια.
Το τζάκι αποτελεί το φυσικό χώρο των παραμυθιών, όπου όλη η οικογένεια συγκεντρωνόταν για να ζεσταθεί και να ακούσει τις ιστορίες των μεγαλύτερων, εκείνων που ήξεραν πολλά. Δίπλα στο τζάκι έλεγαν τα παραμύθια και τις ιστορίες για να μεταδώσουν τη γνώση από γενιά σε γενιά.
Το τζάκι είναι ένας ομφαλός, ένα ιερό κέντρο, το μέρος όπου τα πνεύματα εμφανίζονται με τη μορφή της φωτιάς. Συνήθως, αντικατοπτρίζει τον εσωτερικό κόσμο της ψυχής. Οι στάχτες συμβολίζουν το πόσο εφήμερη είναι η ζωή του ανθρώπου, ενώ είναι αρχαίο έθιμο οι δυστυχισμένοι να κάθονται δίπλα στις στάχτες. Αυτό το αρχαίο έθιμο συναντάμε στο παραμύθι της Σταχτοπούτας όπου η δυστυχισμένη κοπέλα κάθεται δίπλα στις στάχτες.Στην Οδύσσεια, ο Οδυσσέας, όταν φτάνει ικέτης στο παλάτι του βασιλιά Αλκίνοου, κάθεται δίπλα στις στάχτες μέχρι ο βασιλιάς να τον καλέσει κοντά του.
Το τζάκι είναι ένας τόπος επικοινωνίας με τους νεκρούς και το πλαίσιο του συμβολίζει την είσοδο προς τον άλλον κόσμο. Γι΄αυτό ο Οδυσσέας αλλά και η Σταχτοπούτα, οι οποίοι έχουν χάσει τα αγαπημένα τους πρόσωπα, προστρέχουν δίπλα του.
Είναι, όμως, και ένα ασφαλές καταφύγιο από τα πνεύματα που τριγυρίζουν τη νύχτα. Σίγουρα θα έχετε ακούσει ιστορίες από τις γιαγιάδες σας για τα πνεύματα που όλη τη νύχτα περίμεναν να σβήσει το τζάκι για να μπορέσουν να εισέλθουν στο σπίτι. Όσο έκαιγε η φωτιά στο τζάκι, κάτι τέτοιο ήταν αδύνατο, καθώς η φλόγα με τη δύναμή της προστάτευε την οικία.
Η φωτιά είχε πάντα καταλυτική σημασία στην εξέλιξη της ιστορίας του Ανθρώπου καθώς ήταν εκείνη που τον οδήγησε στη δημιουργία του πολιτισμού και γι΄αυτό θεοποιήθηκε. Πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί μιλούσαν για την ιερή φωτιά που αποτελούσε πηγή ζωής, δύναμης, αλλά και εξαγνισμού. Σε όλα τα αρχαία ιερά, μια φωτιά έκαιγε διαρκώς στο κέντρο τους ως σημάδι ευημερίας και αν τύχαινε να σβήσει ήταν κακός οιωνός.
Στην αρχαία Ελληνική Μυθολογία, η φωτιά συνδέθηκε με το μύθο του Προμηθέα, ο οποίος έδωσε τη φωτιά, που μέχρι τότε ήταν προνόμιο των θεών, στους ανθρώπους.
Όταν, λοιπόν, οι άνθρωποι έφτιαξαν τις εστίες και τα τζάκια όπου μπορούσαν να έχουν τη φωτιά, έδωσαν μεγάλη σημασία στη λεπτομέρεια και τη διαδικασία της κατασκευής τους αλλά και στα καθημερινά τελετουργικά που σχετίζονταν με το άναμμα της φωτιάς.
Στους Κέλτες, η λατρεία των νεκρών επικεντρώνονταν γύρω από το τζάκι. Στη Σκωτία, το τζάκι ήταν το σημαντικότερο μέρος του σπιτιού και καμία έξωση δεν μπορούσε να γίνει αν δεν έσβηνε πρώτα η φωτιά από το τζάκι του ενοικιαστή. Στη Βόρεια Αγγλία ολόκληρο το τζάκι μεταφερόταν στο νέο σπίτι.
Για τους Σλάβους, η θέση του τζακιού ορίζονταν όσο ακόμα χτίζονταν το σπίτι. Συνήθως, το τοποθετούσαν στο κέντρο της κουζίνας όπου και συγκεντρώνονταν όλη η οικογένεια, στραμμένο προς την Ανατολή από όπου βγαίνει ο ήλιος. Πολύ σημαντική ήταν η στιγμή που στο τζάκι άναβαν την πρώτη φωτιά και από την καμινάδα έβγαινε ο πρώτος καπνός. Γύρω από το τζάκι θεωρούνταν πως κατοικεί το πνεύμα του σπιτιού. Όταν έρχονταν προξενητάδες να ζητήσουν κάποια κοπελιά, πρώτα υποκλίνονταν στο τζάκι για να πάρουν την ευλογία του πνεύματος, ενώ όταν η νύφη έμπαινε στο νέο της σπιτικό πάλι φρόντιζαν να σταθεί μπροστά στο τζάκι για να την παρουσιάσουν στους νέους της συγγενείς. Το τζάκι συμβολίζει το σπίτι, την οικογένεια αλλά και την πατρίδα, καθώς συνδέεται άμεσα με τη ρίζα του σπιτιού.
Το τζάκι είναι ακόμη ο τόπος της γυναικείας κυριαρχίας απ΄όπου πηγάζουν ζεστασιά, φαγητό και ηρεμία. Στην αρχαιότητα ήταν ο χώρος της Εστίας. Η Εστία ήταν η θεά της φωτιάς, η ζωντανή φλόγα που καίει ασταμάτητα στο κέντρο του σπιτιού, του ναού, της πόλης.
Σύμφωνα με τον Γιούνγκ το τζάκι- καμινάδα παρομοιάζεται με τη γυναικεία μήτρα και ο Αγ.Βασίλης που εισχωρεί με τα δώρα είναι το αρσενικό που τη γονιμοποιεί.
Γιώτα Χουλιάρα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.