Ο εξισλαμισμός των Χριστιανών μετά τη Πτώση της Βασιλεύουσας.

Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα




Στον πρώτο τόμο του έργου του «Μελέται περί του βίου και της γλώσσης του ελληνικού λαού: Παραδόσεις» και πιο συγκεκριμένα στη σελίδα 26, ο Νικόλαος Πολίτης, ο σπουδαίος αυτός δάσκαλος που όλοι οι Έλληνες πρέπει να μελετάμε με προσήλωση, αναφέρεται στους Σουλτάνους.

Γράφει λοιπόν:

«Όταν οι Τούρκοι επήραν την Πόλη και εσκοτώθηκεν ο βασιλιάς μας, ο Σουλτάνος επήρε γυναίκα του τη βασίλισσα. Μα η βασίλισσα ήταν γκαστρωμένη με το βασιλιά, έξι μηνών. Όταν ήρθε η ώρα η καλή και εγέννησε η βασίλισσα, ο Σουλτάνος έλειπε στον πόλεμο της Βλαχίας, και η βασίλισσα το βάφτισε το παιδί και το έβγαλε Παναγή.

Όταν ήρθε ο Σουλτάνος και ερώτησε για το όνομα του παιδιού του είπαν πως λογιέται Χαν. Ο Σουλτάνος εκείνον τον καιρό εγύριζε απάνου κάτου στα σεφέρια, και η βασίλισσα μονάχη επήρε την ανατροφή του μικρού, το εμάθαινε τα ελληνικά γράμματα και τη χριστιανική πίστη με σοφούς δασκάλους και θρήσκους ιερωμένους. Μα αυτό επροτιμούσε πάντα την τουρκική πίστη και αν επήγαινε μικρός στην εκκλησιά, μεγάλος έτρεχε στο τζαμί και ελάτρευε το Κοράνι, καλύτερα από το Βαγγέλιο και τους Τούρκους περισσότερο από τους Χριστιανούς. Και όταν σε λίγο ήρθε και εγίνηκε κι αυτό Σουλτάνος έρρηξε όλο του το μίσος στη θρησκεία μας. Όπως όμως κι αν είναι, οι Σουλτάνοι είναι σπορά χριστιανική.»




Η συγκεκριμένη παράδοση είναι μια από τις πολλές που έπλασε ο λαός μας μετά την Άλωση της Πόλης, το 1453, από τον σουλτάνο Μωάμεθ Β'. 

Η είσοδος του Μωάμεθ στην Κωνσταντινούπολη

Φυσικά όπως όλοι γνωρίζουμε, ο τελευταίος Αυτοκράτορας, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ο οποίος εδώ αναφέρεται απλοϊκά ως βασιλιάς, καθώς στη συνείδηση του απλού λαού ήταν πιο εύκολο να περάσει ο τίτλος βασιλιάς, ένας τίτλος άμεσα συνδεδεμένος με τις λαϊκές παραδόσεις και τα παραμύθια, πέθανε άτεκνος και βασίλισσα (Αυτοκράτειρα) δεν υπήρχε την περίοδο της Άλωσης.

Και οι δυο σύζυγοι του Παλαιολόγου, η Μανταλένα Τόκκο, ανιψιά του Καρόλου Α΄ Τόκκου δεσπότη της Ηπείρου, η οποία πήρε το χριστιανικό όνομα Θεοδώρα και η Κατερίνα Γκαττιλούζιο, κόρη του Ντορίνο Α΄ Γκαττιλούζιο αυθέντη της Λέσβου, πέθαναν αφήνοντας τον Αυτοκράτορα χωρίς κληρονόμο. 

Ενδεχομένως να αναρωτιέστε γιατί ο λαός μας ανέπτυξε τη συγκεκριμένη παράδοση και ποιο λόγο εξυπηρετεί η συλλογή της από το Νικόλαο Πολίτη. Ο λαός μέσω της ιστορίας του εξισλαμισμού του Παναγή, όπως βάφτισε η βασίλισσα το παιδί, παρουσιάζει την τραγική ιστορία των γενίσταρων και του παιδομαζώματος. 

Το παιδομάζωμα (devşirme, ντεβσιρμέ) ήταν οθωμανική πρακτική απαγωγής νέων αγοριών, κυρίως χριστιανών των Βαλκανίων, με σκοπό την ανατροφή τους ως στρατιωτών ή τη στελέχωση υπηρεσιών του σουλτάνου. Λεγόταν και «παιδολόγι» ή «γενιτσαριά».

Απεικόνιση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου σε ένα χειρόγραφο του 15ου αι. του Χρονικό του Ιωάννη Ζωναρά, που βρίσκεται στην Biblioteca Estense στην Μόντενα

Η επιλογή του ονόματος Χαν (έτσι είπε η βασίλισσα στο Σουλτάνο πως λέγεται το παιδί) δεν είναι τυχαία. Πρόκειται για το οθωμανικό Han, το οποίο προέρχεται από το μογγολικό Χан και ήταν τίτλος πολιτικής ή στρατιωτικής εξουσίας που προήλθε αρχικά από την κεντρική Ασία.Αργότερα υιοθετήθηκε από τους Ασίνα και κατόπιν τους Γκιοκτούρκ (οι γνωστοί ως Ουράνιοι Τούρκοι- τα νομαδικά δηλαδή τουρκικά φύλα της Μογγολίας) και τους Μογγόλους που τον διέδωσαν στην υπόλοιπη Ασία. Στα μέσα του 6ου αιώνα έγινε γνωστός ως «Χαγάνος - Βασιλέας των Τούρκων» στους Πέρσες.

Από το συγκεκριμένο τίτλο προήλθε και ο τίτλος του Μογγόλου στρατιωτικού ηγέτη Τζενγκίς Χαν.

Ουσιαστικά το συγκεκριμένο όνομα δείχνει τη σύνδεση τους με τους νομάδες Μογγόλους και την προσπάθεια να δημιουργήσουν ένα ανύπαρκτο τουρκικό λαό στηριζόμενοι στον εξισλαμισμό αρρένων.

Η παραπάνω παράδοση αναφέρεται όμως και σ΄ένα άλλο ιστορικό γεγονός, το οποίο όμως δε φαίνεται με την πρώτη ανάγνωση. Πρόκειται για την ιστορία της Μάρας, της αποκαλούμενης και η Χριστιανή Σουλτάνα.

The ilustration of despot Mara Branković in Esphigmenou charter from 1429.

 
Ως γνωστό, η Μάρα Μπράνκοβιτς, κόρη του ηγεμόνα της Σερβίας, Γεωργίου Μπράνκοβιτς και της Ειρήνης Καντακουζηνής (η οποία Ειρήνη ήταν κόρη του ποντιακής καταγωγής, Ματθαίου Καντακουζηνού) δόθηκε από την οικογένειά της στο σουλτάνο Μουράτ Β', το 1435, σε ηλικία μόλις 17 ετών, σε ένα συνηθισμένο για την εποχή φαινόμενο, το οποίο είχε ως στόχο την εξασφάλιση της ακεραιότητας των χριστιανικών εδαφών. Η Μάρα έγινε και η μητριά του στερημένου μητέρας από μικρή ηλικία, Μωάμεθ Β' του Πορθητή, με τον οποίο είχε πολύ καλή σχέση. Η Μάρα παρέμεινε πιστή χριστιανή και έπαιξε σημαντικό ρόλο στη προ της Αλώσεως περίοδο όπως αναφέρει και ο ιστορικός Γεώργιος Φραντζής καθώς μετά το θάνατο του Μουράτ θέλησε να παντρευτεί τον τελευταίο Αυτοκράτορα, αλλά ο γάμος δεν πραγματοποιήθηκε.

Οι θρύλοι που συνοδεύουν τη συγκεκριμένη ιστορία του γάμου λένε πως η Μαρά προφασίστηκε απλά το συνοικέσιο με ένα στόχο, να συναντήσει τον τελευταίο Αυτοκράτορα και να τον προειδοποιήσει για τα σχέδια του Μωάμεθ, ο οποίος είχε πάθει εμμονή με την Πόλη και ήθελε να την κατακτήσει.

Όλες αυτές οι ιστορίες πέρασαν από στόμα σε στόμα και διαδόθηκαν τα χρόνια μετά την Άλωση ως μια προσπάθεια να ανεβάσουν το ηθικό των πολιτών της άλλοτε κραταιάς Βυζαντινής Αυτοκρατορίας που θυσιάστηκε στις ορδές των Μογγόλων του Πορθητή προκειμένου να σωθεί η Ευρώπη.