Θερινό Ηλιοστάσιο: Όταν οι παγανιστικές δοξασίες παντρεύονται με τα παραμύθια, το χριστιανισμό και την καθημερινότητα

«Ὁ μεγαλύτερος ἥλιος ἀπὸ τὴ μιὰ μεριὰ

κι ἀπὸ τὴν ἄλλη τὸ νέο φεγγάρι

ἀπόμακρα στὴ μνήμη σὰν ἐκεῖνα τὰ στήθη.

Ἀνάμεσό τους χάσμα τῆς ἀστερωμένης νύχτας

κατακλυσμὸς τῆς ζωῆς.

Τ᾿ ἄλογα στ᾿ ἁλώνια

καλπάζουν καὶ ἱδρώνουν

πάνω σὲ σκόρπια κορμιά.

Ὅλα πηγαίνουν ἐκεῖ

καὶ τούτη ἡ γυναῖκα

ποὺ τὴν εἶδες ὄμορφη, μιὰ στιγμὴ

λυγίζει δὲν ἀντέχει πιὰ γονάτισε.

Ὅλα τ᾿ ἀλέθουν οἱ μυλόπετρες

καὶ γίνουνται ἄστρα.

Παραμονὴ τῆς μακρύτερης μέρας.»

(Γιῶργος Σεφέρης - Θερινὸ Ἡλιοστάσι)

Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα

Ο Ήλιος, το λαμπρότερο ουράνιο σώμα, υπήρξε από αρχαιοτάτων χρόνων πηγή θεϊκής έμπνευσης για τους ανθρώπους. Από την εποχή των Σπηλαίων, των πρώτων ανθρώπινων κοινωνιών στη συνέχεια και καθ΄όλη τη διάρκεια της πορείας του ανθρώπου στη γη, η Ιστορία καταγράφει τον Ήλιο, ως Θεό, Βασιλιά, πηγή ζωής και δύναμης και σημείο αναφοράς του ανθρώπινου πολιτισμού.

Οι εναλλαγές των εποχών, οι οποίες συνοδεύονται και από αλλαγές στο Ουράνιο στερέωμα, καταγράφηκαν από τους ανθρώπους διαφόρων λαών και πολιτισμών με αποτέλεσμα ο κύκλος του χρόνου να αποτελέσει ένα ιδιαίτερο σημείο αναφοράς. Το θερινό ηλιοστάσιο υπήρξε ανέκαθεν ένα ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός για το ανθρώπινο γένος. Οι αρχαίοι πολιτισμοί διοργάνωναν πολυήμερες γιορτές για να τιμήσουν την μεγάλη νίκη του Ήλιου, καθώς κατά το θερινό ηλιοστάσιο ήταν η μεγαλύτερη μέρα του έτους.

Πρωτομαγιά, μια γαελική γιορτή της προ-χριστιανικής Ευρώπης

Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα



Πρωτομαγιά ονομάζεται η πρώτη μέρα του Μαΐου, η οποία είναι μέρα αργίας (η Πρωτομαγιά για το εργατικό κίνημα είναι απεργία) για πολλές χώρες του κόσμου.

Η αγία Βαλπουργία και οι νύχτες των μαγισσών

Οι παγανιστικές δοξασίες του ερχομού της Άνοιξης



Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα

Την παραμονή της Πρωτομαγιάς η λαϊκή παράδοση θέλει τους ερωτευμένους να αναζητούν το μαγιόξυλο που θα κάνει τον έρωτά τους να έχει διάρκεια. Όμως υπάρχει κι άλλη μια παράδοση, η οποία έρχεται από την Βόρεια Ευρώπη και τις Σκανδιναβικές χώρες. Είναι η νύχτα που οι μάγισσες βγαίνουν να γιορτάσουν τον ερχομό της Άνοιξης. Είναι η Βαλπούργια νύχτα, όπως ονομάζεται, καθώς όλα συμβαίνει την παραμονή του εορτασμού της Αγίας Βαλπούργης.

Οι ρίζες του εθίμου της Πρωταπριλιάς από την Αρχαία Ελλάδα, τους Ρωμαίους και τους Κέλτες μέχρι τους γελωτοποιούς του Μεσαίωνα.

Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα

«Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη,

Κι η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκιά της ώρα»

Δ. Σολωμός: Ελεύθεροι Πολιορκημένοι

Εαρινή ισημερία: η Πρωτοχρονιά της φύσης

Στο ανοιξιάτικο τοπίο δεν υπάρχει καλύτερο και χειρότερο. Τα ανθισμένα κλαδιά απ' τη φύση τους είναι απλώς άλλα μεγάλα κι άλλα μικρά. - Ζεν παροιμίες



Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα



Η Άνοιξη είναι μία από τις τέσσερις εποχές της εύκρατης ζώνης. Αστρονομικά ξεκινά με την εαρινή ισημερία στις 20 ή 21 Μαρτίου στο Βόρειο ημισφαίριο (η ακριβής ημερομηνία ποικίλει ανάμεσα στις 19 και 21 Μαρτίου), περιλαμβάνει τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο Μάιο και τελειώνει με το θερινό ηλιοστάσιο γύρω στις 20 με 21 Ιουνίου.

Φεβρουάριος: Ο μήνας της αγάπης και του Τριωδίου

 

Έφτασε και ο δεύτερος μήνας του έτους, ο οποίος σύμφωνα με το γρηγοριανό ημερολόγιο - δηλαδή το ημερολόγιο που χρησιμοποιείται στον Δυτικό Κόσμο και έχει επικρατήσει ευρύτερα παγκοσμίως - είναι ο Φεβρουάριος.

Ο Φεβρουάριος είναι επίσης γνωστός και ως Φλεβάρης ή Κουτσοφλέβαρος.

Imbolc: Μια αρχαία γιορτή γονιμότητας

 

Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα 

«Η ιερή φωτιά έκαιγε όλο το βράδυ. Γύρω της, συγκεντρωμένες οι κόρες του χωριού, έψαλλαν ένα αρχαίο ξόρκι στη Μεγάλη Μητέρα, την Αρχαία Μήτρα του Σύμπαντος. Την ώρα που οι πρώτες αχτίδες του Ήλιου φώτισαν τον ουράνιο θόλο, η ιέρεια, με ξέπλεκα μαλλιά, γονάτισε μπροστά στη φωτιά και προσευχήθηκε η δύναμη της γονιμότητας να ευλογήσει τη γη, τους καρπούς και τα κορμιά των νεαρών κοριτσιών. Τότε, ακριβώς εκείνη την ιερή στιγμή, το φίδι της Μπρίγκιντ βγήκε από τη σπηλιά του στο λόφο και κατευθύνθηκε προς τη πεδιάδα. Η θεά τους είχε ακούσει. Ο χειμώνας θα τελείωνε και η άνοιξη θα ερχόταν σύντομα».*

Ιωάννης: Η σημασία του ονόματος στη λαογραφία, τους μύθους και τα παραμύθια

Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα 

Στο κλασσικό παραμύθι Ρουμπελστίλτσκιν των αδερφών Γκριμ βλέπουμε μέσα από την εξέλιξη της ιστορίας πόσο σημαντικό είναι το όνομα και ποια η ιδιαιτερότητα του για τα παραμύθια, τις μαγικές αυτές ιστορίες των πρώτων κοινωνιών. Στην Ελλάδα, η συγκεκριμένη ιστορία είναι γνωστή με τον τίτλο: «Η κόρη του Μυλωνά» και η κοπέλα αποκτά τη δύναμη να διώξει το μικρό ανθρωπάκι ή ξωτικό ή νάνο, ανάλογα με την παραλλαγή του παραμυθιού, μόνο όταν μαθαίνει το πραγματικό του όνομα.

Από τους Καλικάντζαρους της Ελληνικής λαογραφίας στα τρολς του Τόλκιν

 Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα 

Χίλιες φορές μας είχε πει ο παππούς την ιστορία για την παράξενη μοίρα τους. Να πελεκάνε αιώνες τώρα το δέντρο που στηρίζει τον απάνω κόσμο και να το ρίξουν χάμω –πλαφ! σαν άδειο μπαλόνι. «Χο, χο, χο!» γέλαγε ο παππούς μου. «Χο, χο, χο!» γελάγαμε κι εμείς γιατί τους φανταζόμασταν εκεί κάτω στα έγκατα της γης να κόβουνε οι έρμοι και να τραγουδάνε με τις γαϊδουροφωνάρες τους:

Κόβε πριονάκι μου κι η ώρα πλησιάζει.

Χριστούγεννα ζυγώνουνε… το αίμα μας και βράζει!

(Κόβε πριονάκι μου - Μουσική, στίχοι, αφήγηση: Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας, από το cd “Η Αγέλαστη πολιτεία και οι καλικάντζαροι“)

Ιανουάριος: ο πρώτος μήνας του έτους

Το Καλαντάρι του Ιανουαρίου από το Très riches heures du duc de Berry 

Η ιστορία του Ιανουαρίου, που στις μέρες μας είναι ο πρώτος μήνας του χρόνου, ξεκινάει γύρω στο 700π.Χ. όταν ο Νουμάς Πομπίλιος- δεύτερος μετά τον Ρωμύλο βασιλιάς της Ρώμης- τον πρόσθεσε ως τον ενδέκατο μήνα στο μέχρι τότε δεκάμηνο έτος των Ρωμαίων. Την εποχή εκείνη ο πρώτος μήνας του έτους ήταν ο Μάρτιος, ο μήνας της εαρινής ισημερίας, από το όνομα του πολεμικού θεού Mars-Martis (δηλαδή του Άρη των Ελλήνων).